เวลาที่เราถือหุ้น เราคือเจ้าของบริษัท ถ้าบริษัทมีกำไรสิ่งที่ผู้ถือหุ้นจะได้ คือ "เงินปันผล"
แต่ในหลายๆครั้ง บริษัทไม่ได้จ่ายปันผลออกมาเป็นเงิน แต่เลือกที่จะจ่ายปันผลออกมาเป็น "หุ้น" แทน
กรณีนี้เราเรียกว่าหุ้นปันผล
ซึ่ง "หุ้นปันผล" นักลงทุนจะได้หุ้นที่เพิ่มมากขึ้นแล้ว ยังสามารถนำไปขายได้ที่ราคาตลาดทันที ณ วันที่หุ้นเข้าพอร์ต

แบบนี้ก็ดีไม่ใช่เหรอ ? 
แล้วทำไมการจ่ายปันผลเป็นหุ้นถึงอาจจะไม่ได้ดีอย่างที่คิด ในมุมของนักลงทุนสาย VI อยากจะเล่าให้ฟังแบบนี้ครับ

ก่อนอื่นเราต้องเข้าใจก่อนว่า เวลาบริษัทจะจ่ายปันผล จะจ่ายออกมาได้ 2 รูปแบบ คือ
- ปันผลเป็นเงินสด
- ปันผลเป็นหุ้น
แน่นอนว่าปันผลเป็นเงินสด คือสิ่งที่นักลงทุนคุ้นเคยอยู่แล้ว เงินถูกโอนเข้าบัญชี มีการหักภาษีเรียบร้อย เราสามารถถอนออกมาใช้ได้เลย หรือจะนำกลับไป Reinvest ได้ตลอดเวลา
แต่สำหรับกรณีของหุ้นปันผล จะมีความซับซ้อนขึ้นมาหน่อย
ตัวอย่างง่ายๆ เช่น บริษัทประกาศจ่ายหุ้นปันผล 10 : 1 หมายความว่า ผู้ถือหุ้นที่มีหุ้นเดิมอยู่ 10 หุ้น จะได้หุ้นใหม่ 1 หุ้น 
ถ้าสมมุติว่า นักลงทุนมีหุ้นอยู่ 10 ล้านหุ้น จะได้หุ้นใหม่เข้าพอร์ตทันทีอีก 1 ล้านหุ้น 
และเป็นการได้ "ทุกคน" ทำให้สัดส่วนของการถือหุ้นไม่ได้เปลี่ยนแปลงไป 
อีกทั้ง เราสามารถนำหุ้นไปขายในตลาดได้ทันทีที่เราต้องการ

การปันผลออกมาเป็นหุ้น จะมีข้อดีอยู่ 3 ข้อด้วยกันหลักๆ คือ 
1. ไม่กระทบกับอัตราส่วนหนี้สินต่อทุน (D/E Ratio) เพราะเป็นการเพิ่มจำนวนหุ้น
ซึ่งแตกต่างจากการจ่ายเงินปันผลเป็นเงินสด 
เพราะการจ่ายเงินปันผลเป็นเงินสด จะนำไปหักออกจาก "กำไรสะสม" ซึ่งเป็นส่วนของผู้ถือหุ้น (E) ทำให้ส่วนนี้ลดลง
เมื่อส่วน E ลดลง ก็ทำให้อัตราส่วน D/E Ratio สูงขึ้น
ที่สำคัญ คือ บริษัทยังสามารถเก็บเงินสดไปลงทุนเพิ่มต่อยอดในอนาคตได้อีกด้วย เช่น ขยายกิจการ เพิ่มเป็นเงินทุนหมุนเวียน ลงทุนกับกิจการใหม่ๆ

2. การจ่ายปันผลเป็นหุ้นช่วยเพิ่มสภาพคล่องให้กับหุ้น เพราะจำนวนหุ้นมากขึ้น สภาพคล่องมากขึ้น การซื้อขายมากขึ้น 
ยังเป็นการจูงใจนักลงทุนสถาบันให้เข้าซื้อด้วย เพราะเข้าง่าย ออกง่าย หุ้นมีสภาพคล่องเพียงพอต่อปริมาณการซื้อขายของนักลงทุนสถาบัน - กองทุนรวม

3. การจ่ายปันผลเป็นหุ้น ทำให้ดูเหมือนว่าบริษัทจ่ายปันผลมากกว่าที่จะจ่ายออกมาเป็นเงินสด 
ตัวอย่างเช่น นักลงทุนถือหุ้น A อยู่ 10 ล้านหุ้น ที่ราคา 9 บาท 
บริษัทจ่ายปันผลออกมา 0.22 บาทต่อหุ้น (Div. Yield 2.4%) 
นักลงทุนจะได้เงินปันผลประมาณ 2.2 ล้านบาท
แต่ถ้าบริษัทจ่ายหุ้นปันผล ในอัตราส่วน 10 : 1 คือ นักลงทุนจะได้หุ้นเพิ่มมาอีก 1 ล้านหุ้น 
แล้วสามารถนำไปขายที่ราคา 9 บาท นักลงทุนจะได้เงินทันที 9 ล้านบาท (คิดเป็น Div Yield ประมาณ 10%)

• วงจรเงินสด + กระแสเงินสดอิสระ 2 ตัวชี้วัดสภาพคล่องที่นักลงทุนต้องเข้าใจ
• ถือหุ้นผ่านตลาดหุ้นขาลง
• ปัญหาของ Passive Income คำที่ชวนฝัน แต่ยากที่จะทำได้จริงๆ

อย่างไรก็ตาม การจ่ายปันผลเป็นหุ้น ดูเหมือนจะมีข้อเสียมากกว่าข้อดีที่กล่าวมาข้างต้น
1. บริษัทต้องจ่ายภาษีของการปันผลเป็นหุ้นออกมาด้วย
โดยปกติ เวลาปันผลเป็นเงิน บริษัทจะมีการหักภาษี ณ ที่จ่ายออก 10%
แต่สำหรับหุ้นปันผล บริษัทจะต้องจ่าย "เงินสด" ออกไป หัก ณ ที่จ่ายเป็น 10% ของราคาพาร์ต่อหุ้น
ดังนั้น เวลาบริษัทประกาศจ่ายปันผลเป็นหุ้น มักจะควบคู่ออกมาเป็นเงินปันผลด้วย เพื่อรองรับในเรื่องของภาษี

2 จำนวนหุ้นที่เพิ่มมากขึ้น ถ้าบริษัทโตตามไม่ทันจะทำให้กำไรต่อหุ้น (EPS) ลดน้อยลง
การปันผลเป็นหุ้น จะทำให้จำนวนหุ้นเพิ่มมากขึ้น 
ถ้าบริษัทนำเงินไปลงทุนแล้วเกิดโตตามไม่ทันจำนวนหุ้นที่เพิ่มขึ้น เวลาคิดออกมาเป็นกำไรต่อหุ้นแล้วจะกลับกลายเป็น "ลดลง" ส่งผลกระทบต่อราคาหุ้นในท้ายที่สุด

3. จำนวนหุ้นที่มากขึ้น ทำให้เกิด "Price Dilution"
Price Dilution คือ การที่ราคาหุ้นลดลง เพราะจำนวนหุ้นที่มากขึ้น ทำให้มูลค่าของบริษัทต่อหุ้นลดลง
อย่างที่เราเห็นได้ชัด คือ เรื่องของ Div. Yield ที่กล่าวมาข้างต้น
ถ้าบริษัทจ่ายเงินปันผล จะได้ Div. Yield ราวๆ 2.4% เมื่อวันขึ้น XD ราคาหุ้นอาจจะลดลงไปประมาณ 2-3% 
แต่ถ้าบริษัทเลือกที่จะจ่ายหุ้นปันผล หรือคิดเป็น Div. Yield ประมาณ 10% 
เมื่อวันขึ้น XD ราคาหุ้นอาจจะปรับลดลงไปมากถึง 10% ภายในวันเดียว 
เราเรียกเหตุการณ์นี้ว่า Price Dilution
และในท้ายที่สุด ก็จะกลับไปที่ข้อ 2 คือทำให้ กำไรต่อหุ้น หรือ EPS ลดลง ถ้าบริษัทโตตามไม่ทันกับจำนวนหุ้นที่เพิ่มขึ้น

จากที่กล่าวมาข้างต้นทั้งหมด ก็พอจะมองได้ว่า การปันผลออกมาเป็นหุ้น อาจจะไม่ได้สร้างประโยชน์มากสักเท่าไรนักในระยะยาว
และนักลงทุนสาย Value Investment อาจจะไม่ชอบสักเท่าไรนัก เพราะจำนวนหุ้นที่เพิ่มขึ้น จะเป็นการลดทอนมูลค่าต่อหุ้นให้ลดลง 
และยิ่งถ้าบริษัทโตตามไม่ทัน จะทำให้ราคาหุ้นลดลงได้ในระยะยาว ...

ดังนั้น ถ้าให้เลือกระหว่างการจ่ายปันผลเป็นเงิน หรือจ่ายปันผลเป็นหุ้น
การจ่ายปันผลเป็นเงิน อาจจะดูเหมาะสมมากกว่า ในระยะยาวครับ