ข่าวลือเกี่ยวกับธุรกิจครอบครัว

มีคำกล่าวว่าการทำงานกับครอบครัวนั้นอาจเป็นได้ทั้งพรและคำสาป หรืออาจเป็นทั้งคุณและโทษมหันต์ก็ได้ สมัยก่อนการทำธุรกิจครอบครัวถือเป็นเรื่องธรรมดามาก เจ้าของร้านค้านั่งขายของเฝ้าหน้าร้านมาหลายสิบปีจากนั้นเมื่อถึงเวลาเกษียณก็ส่งต่อให้ลูกๆไป แต่ในปัจจุบันเจ้าของธุรกิจอาจไม่ได้หมายรวมถึงสมาชิกในครอบครัวเสมอไป โดยเฉพาะหากธุรกิจนั้นไม่ได้ส่งต่อมาจากพ่อแม่ อย่างไรก็ตามธุรกิจครอบครัวยังคงมีอยู่ ยังคงมีร้านค้าและร้านอาหารท้องถิ่นหลายแห่งที่ครอบครัวดำเนินกิจการโดยเฉพาะในเมืองเล็กๆ ซึ่งธุรกิจเหล่านี้สามารถนำพาคนในครอบครัวให้มาใกล้ชิดกันยิ่งขึ้น ได้ใช้เวลาทำงานเคียงข้างกันทั้งวันและทุกวัน อย่างไรก็ตามธุรกิจครอบครัวยังต้องเผชิญกับปัญหามากมาย และต่อไปนี้คือความท้าทายที่สามารถพบได้ทั่วไปในธุรกิจครอบครัว

1.ชอบเกื้อหนุนญาติมิตร ในธุรกิจครอบครัวพนักงานมักได้เข้ามาทำงานเพียงเพราะมีความเกี่ยวข้องกับเจ้าของซึ่งอาจขยายไปถึงความเป็นพี่น้อง คู่สมรส ลูก ญาติและหลานสาวหลานชาย ดังนั้นพนักงานเหล่านี้อาจจำเป็นต้องพิสูจน์ตัวเองโดยเฉพาะในบริษัทที่มีการจ้างพนักงานที่ไม่ใช่สมาชิกในครอบครัวด้วย สำหรับผู้ที่สืบทอดความเป็นเจ้าของธุรกิจหลังจากที่คนในครอบครัวเกษียณแล้ว พนักงานและคนอื่นในบริษัทอาจยากที่จะยอมรับเจ้าของคนใหม่ ดังนั้นผู้นำธุรกิจครอบครัวจะต้องใช้ความพยายามเป็นพิเศษในการบังคับใช้นโยบายอยู่เสมอเพื่อให้แน่ใจว่าทุกอย่างมีความยุติธรรมต่อพนักงานที่ไม่ใช่สมาชิกในครอบครัวด้วย

2. ไม่แยกเรื่องงานกับเรื่องส่วนตัว หนึ่งในปัญหาใหญ่ที่สุดของคนทำงานในธุรกิจครอบครัว คือการแยกธุรกิจออกจากความรู้สึกส่วนตัว เช่น หากสมาชิกในครอบครัวคนหนึ่งกำลังจะหย่าร้าง ญาติอาจทำให้บุคคลนั้นมีความยืดหยุ่นมากขึ้นในช่วงเวลานั้น การตัดสินใจในธุรกิจอาจ ได้รับผลกระทบจากความแตกต่าง ด้านบุคลิกภาพ หรือการรบกวนจาก การปฏิบัติงานประจำวัน ขณะที่ชีวิตส่วนตัวอาจแย่ลงเพราะความสัมพันธ์ในการทำงานที่ขัดแย้งทำให้สมาชิกในครอบครัวแสดงความขุ่นเคืองใจกันบนโต๊ะอาหารเย็นหรืองานเลี้ยงในวันหยุด ดังนั้นสมาชิกในครอบครัวควรทำข้อตกลงให้มีการหารือเรื่องธุรกิจเฉพาะในช่วงเวลาทำงานเท่านั้น

4. พวกโดนกดดันให้อยู่ แม้หลายคนจะตระหนักว่าการเข้ารับช่วงต่อธุรกิจครอบครัวอาจเป็นการเริ่มต้นที่ดีในการประสบความสำเร็จระยะยาว ไม่ว่าจะเริ่มต้นด้วยร้านอาหาร ร้านค้าปลีกหรือธุรกิจบริการ ซึ่งการเป็นผู้นำสามารถเปิดโอกาสใหม่ๆให้กับผู้ประกอบการที่อาจต้องการขยับขยายไปทำอย่างอื่นในที่สุด บ่อยครั้งที่ธุรกิจเหล่านี้ทำให้สมาชิกในครอบครัวสามารถได้เห็นทุกอย่างตั้งแต่ขั้นตอนการบัญชีไปจนถึงความสัมพันธ์กับลูกค้าตั้งแต่อายุยังน้อยและเก็บข้อมูลไว้ใช้ในภายหลัง อย่างไรก็ตามสำหรับมืออาชีพรุ่นใหม่บางคนธุรกิจครอบครัวอาจเป็นเหมือนที่คุมขังทำให้ไม่สามารถไล่ตามความฝันของตัวเองได้ เนื่องจากถูกคาดหวังว่าจะช่วยสืบทอดมรดกของครอบครัวต่อไป ส่วนคนรุ่นเก่าควรเตรียมพร้อมที่จะส่งต่อธุรกิจไปให้กับสมาชิกในครอบครัวคนอื่นหรือหากจำเป็นก็อาจใช้มืออาชีพที่ไม่ใช่สมาชิกในครอบครัวเข้ามาบริหารแทน หาก ลูกๆ ไม่สนใจเข้ามารับช่วงต่อ

ทั้งนี้หากเจ้าของมีใครคนหนึ่งอยู่ในใจชัดเจนแล้วว่าจะให้มารับช่วงต่อหลังจากเกษียณ การถ่ายโอนกิจการ จะทำได้ค่อนข้างง่าย อย่างไรก็ตามกระบวนการอาจไม่ได้ตรงไปตรงมาอย่างนั้นเสมอไป บางครั้งอาจมีมากกว่าหนึ่งคนต้องการเป็นเจ้าของและรู้สึกไม่พอใจที่ไม่ได้ถูกเลือก หรือในบางโอกาสคนที่มีความเหมาะสมที่สุดกลับไม่มีความสนใจเข้ามาบริหารธุรกิจครอบครัว ในขณะที่สมาชิกในครอบครัวที่มีความรับผิดชอบน้อยกว่ากลับพร้อมที่จะเข้ารับตำแหน่ง ทั้งนี้หากเจ้าของธุรกิจเสียชีวิตก่อนที่จะมีแผนการสืบทอดกิจการเป็นลายลักษณ์อักษร การต่อสู้แย่งชิงในครอบครัวอาจเกิดขึ้นได้ ดังนั้นจึงเป็นสิ่งสำคัญที่เจ้าของธุรกิจครอบครัวต้องรับคำปรึกษาด้านธุรกิจครอบ ครัวเกี่ยวกับวิธีที่ดีที่สุดในการวางแผนและจัดการการเปลี่ยน แปลงเอาไว้ล่วงหน้าเสียก่อน 

อย่างไรก็ตามแม้การบริหาร จัดการธุรกิจครอบครัวอาจมีความซับซ้อนอย่างคาดไม่ถึง แต่สิ่งสำคัญคือให้สมาชิกในครอบครัวเรียนรู้ที่จะแยกความรู้สึกส่วนตัวออกจากการตัดสินใจในธุรกิจและนึกถึงธุรกิจเป็นอันดับแรกในช่วงเวลาทำงานเพื่อสร้างความสำเร็จในระยะยาวต่อไป 

ที่มา : Steiner, Dan. 2017. Together Forever: 6 Challenges Every Family-Owned Business Faces. Available: https://www.business.com/articles/6-challenges-every-family-owned-business-faces/ 

คอลัมน์ | ผศ.ดร.เอกชัย อภิศักดิ์กุล

คณบดีคณะวิทยพัฒน์ และผู้อำนวยการศูนย์ธุรกิจครอบครัว มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย ([email protected])

ขอบคุณที่มาเนื้อหาข้อมูลจาก