ห้างเซ็นทรัล จากร้านหนังสือห้องแถว สู่ยักษ์ค้าปลีกไทย

ห้างเซ็นทรัล จากร้านหนังสือห้องแถว สู่ยักษ์ค้าปลีกไทย ที่กำลังบุกตลาดต่างประเทศ - BillionMoney

รู้หรือไม่ว่า ห้างสรรพสินค้าเซ็นทรัล ที่ใหญ่โตในปัจจุบันนี้ มีจุดเริ่มต้นมาจากร้านขายหนังสือ และของใช้เบ็ดเตล็ด ในห้องแถวเล็ก ๆ ย่านสี่พระยา

แต่ภายในไม่กี่สิบปี เครือเซ็นทรัลได้ขยายกิจการไปทั่วประเทศไทย จนกลายเป็นห้างสรรพสินค้ารายใหญ่อันดับต้น ๆ ของประเทศ

มากกว่านั้น ยังขยายธุรกิจค้าปลีกของตัวเอง ออกไปยังต่างประเทศ เช่น เวียดนาม อิตาลี และสหราชอาณาจักร อีกด้วย

ถ้าหากคุณอยากรู้ว่า ห้างเซ็นทรัล ต้องผ่านอะไรมาบ้าง กว่าจะเป็นกลุ่มทุนยักษ์ใหญ่ของไทย ที่ก้าวออกไปบุกตลาดค้าปลีกต่างประเทศ

BillionMoney จะย่อยให้เข้าใจ แบบง่าย ๆ

ย้อนกลับไปเมื่อเกือบ 100 ปีที่แล้ว มีชายชาวจีนคนหนึ่งชื่อ คุณเจียง แซ่เจ็ง เดินทางจากหมู่บ้านชาวประมงเล็ก ๆ ของจีน เข้ามาอาศัยอยู่ในประเทศไทย

โดยเริ่มต้นทำธุรกิจร้านกาแฟ และขายของใช้เบ็ดเตล็ดที่ย่านบางมด

เมื่อคุณเจียงทำธุรกิจในไทยมาได้สักระยะหนึ่ง

ก็ตัดสินใจเปลี่ยนชื่อและนามสกุลใหม่ เป็น เตียง จิราธิวัฒน์

ต่อมาคุณสัมฤทธิ์ ผู้เป็นลูกชายคนโต เห็นโอกาสในการนำเข้านิตยสารจากต่างประเทศมาขาย

เนื่องจากในสมัยนั้น การนำเข้าหนังสือจากต่างประเทศจะได้รับสิทธิประโยชน์ด้านอัตราแลกเปลี่ยน

โดยตอนนั้น อัตราแลกเปลี่ยน 1 ดอลลาร์สหรัฐ เท่ากับ 20 บาท แต่หากต้องการนำเข้าหนังสือ จะเสียเงินแค่ 10 บาท ในการแลกเงิน 1 ดอลลาร์สหรัฐ เท่านั้น

ในปี 2490 คุณสัมฤทธิ์จึงตัดสินใจเปิดร้านขายหนังสือ และสินค้าอื่น ๆ แถวย่านสี่พระยา โดยใช้ชื่อว่า “ห้างเซ็นทรัลเทรดดิ้ง”

สาเหตุที่ใช้ชื่อห้างเซ็นทรัล ก็เพราะว่าคุณเตียง ต้องการให้สื่อถึงคำว่า ศูนย์กลางการซื้อขายสินค้าและบริการ

ร้านขายหนังสือย่านสี่พระยานี้เอง ที่เป็นจุดเริ่มต้นในการเติบโตของห้างเซ็นทรัล

พอคุณเตียงและคุณสัมฤทธิ์ทำร้านขายหนังสือนำเข้าได้สักพัก ก็เริ่มมีคู่แข่งมากขึ้น

คุณสัมฤทธิ์จึงตัดสินใจเริ่มทำธุรกิจ “ตัวแทนจำหน่าย” สินค้านำเข้าที่มีแบรนด์ เช่น เครื่องสำอาง และเสื้อผ้า

ต่อมาก็ได้ขยับขยายห้าง ออกไปแถวริมถนนเจริญกรุง ในย่านสุรวงศ์ และเริ่มเปิดสาขาใหม่ที่วังบูรพา พร้อมกับเปลี่ยนชื่อจาก ห้างเซ็นทรัลเทรดดิ้ง เป็น ห้างเซ็นทรัล

ในช่วงปี 2510-2535 ห้างเซ็นทรัล สามารถขยายกิจการได้อย่างต่อเนื่อง ทั้งในกรุงเทพฯ และเชียงใหม่

โดยห้างเซ็นทรัล ถือได้ว่าเป็นผู้บุกเบิกรูปแบบในการทำธุรกิจห้างสรรพสินค้าในไทยหลายอย่าง เช่น..

- การเป็นห้างแรกที่นำป้ายราคาสินค้ามาติดไว้ และใช้บาร์โคดในการชำระค่าสินค้า

- เป็นผู้ริเริ่มเปิดแผนกซูเปอร์มาร์เก็ตในห้าง ที่ห้างเซ็นทรัล สีลม ในปี 2511

- เป็นผู้ริเริ่มแนวคิด “One Stop Shopping” ขายสินค้าและบริการแบบครบวงจร ลูกค้าไม่ต้องไปแวะซื้อสินค้าที่อื่น ที่ห้างเซ็นทรัล ชิดลม ในปี 2516

เรียกได้ว่ารูปแบบการทำห้างในไทยที่เราเห็นทุกวันนี้ ล้วนมาจากการบุกเบิกของเครือเซ็นทรัลทั้งสิ้น

จากความสำเร็จในการขยายห้างไปทั่วกรุงเทพฯ และเชียงใหม่ ในปี 2533 กลุ่มเซ็นทรัลจึงตัดสินใจก่อตั้งบริษัท เซ็นทรัล รีเทล คอร์ปอเรชั่น จำกัด (มหาชน) หรือ CRC เพื่อดูแลกลุ่มธุรกิจห้างสรรพสินค้า

ต่อมาในปี 2538 กลุ่มเซ็นทรัล ได้เข้าซื้อห้างโรบินสัน จากคุณมานิต อุดมคุณธรรม ในช่วงที่โรบินสันประสบกับปัญหาทางธุรกิจ

แต่เดิมคุณมานิต ใช้กลยุทธ์ลดแลกแจกแถม เพื่อขยายห้างโรบินสัน ทำให้โรบินสันเป็นห้างที่มีจุดเด่นเรื่องของความคุ้มค่าด้านราคา

ทำให้กลุ่มเซ็นทรัล ที่แต่เดิมจับกลุ่มลูกค้าระดับกลางถึงระดับบน เมื่อมีห้างโรบินสันอยู่ในมือแล้ว จึงเดินหน้าขยายธุรกิจห้างไปสู่ต่างจังหวัดมากขึ้น

กาลเวลาล่วงเลยผ่านไป จนถึงปี 2554 เมื่อเครือเซ็นทรัลสามารถครองตลาดห้างในเมืองไทยได้แล้ว

บริษัทก็เริ่มมองหาการเติบโตจากต่างประเทศ

โดยได้ไปซื้อ ห้างรีนาเชนเต ในประเทศอิตาลี ซึ่งนับเป็นครั้งแรกที่กลุ่มเซ็นทรัลบุกไปตีตลาดห้างในยุโรป

ซึ่งแนวคิดของกลุ่มเซ็นทรัลในการขยายอาณาจักรธุรกิจไปยังยุโรปก็คือ เน้นเจาะทำเลตามเมืองท่องเที่ยว

โดยปัจจุบันกลุ่มเซ็นทรัลมีห้างตามประเทศสำคัญ ๆ ในยุโรป เช่น อิตาลี เดนมาร์ก เยอรมนี สวิตเซอร์แลนด์ เนเธอร์แลนด์ ไอร์แลนด์ และสหราชอาณาจักร

นอกจากการบุกตลาดยุโรปแล้ว กลุ่มเซ็นทรัลยังมองเห็นโอกาสในการเติบโตของธุรกิจห้างในเวียดนามอีกด้วย

โดยในปี 2558 CRC ได้เข้าลงทุนในร้านขายสินค้าอิเล็กทรอนิกส์ของเวียดนามชื่อ เหงียนคิม และซูเปอร์มาร์เก็ตขนาดเล็กชื่อ ลานชี มาร์ท

จากนั้นอีก 1 ปีต่อมา ก็ได้เข้าซื้อห้าง Big C ในเวียดนาม ซึ่งถือได้ว่าเป็นห้างไฮเปอร์มาร์เก็ตอันดับ 1 ของเวียดนาม

หลายคนอาจจะมองว่า ไม่ว่าจะทำธุรกิจอะไร กลุ่มเซ็นทรัลก็สามารถขยายธุรกิจให้เติบโตได้

แต่รู้หรือไม่ว่า กลุ่มเซ็นทรัลเอง ก็เคยประสบกับความล้มเหลวครั้งใหญ่ในการทำธุรกิจถึง 2 ครั้ง

ครั้งแรกคือ การลงทุนปั้นแบรนด์ซูเปอร์มาร์เก็ต Big C ในช่วงปี 2536 ให้เป็นห้างสรรพสินค้าแบบไฮเปอร์มาร์เก็ตแห่งแรกของไทย

ซึ่งหากกลุ่มเซ็นทรัลทำสำเร็จ ก็น่าจะกลายเป็นผู้นำตลาดไฮเปอร์มาร์เก็ต แทนที่จะเป็นกลุ่มซีพี เจ้าของโลตัส ในปัจจุบัน

แต่ความเป็นจริงกลับไม่ได้เป็นแบบนั้น

เพราะในช่วงเวลานั้น ได้เกิดวิกฤติต้มยำกุ้งขึ้น รัฐบาลไทยในสมัยนั้นประกาศลอยตัวค่าเงินบาท จนทำให้กลุ่มเซ็นทรัลจ่ายดอกเบี้ยเงินกู้ยืมไม่ไหว

จึงจำเป็นต้องขาย Big C ให้กับกลุ่มทุนสัญชาติฝรั่งเศส คือ Casino Group และต่อมา Casino Group ก็ขาย Big C ให้กลุ่มของเสี่ยเจริญไปในปี 2559

ครั้งที่ 2 คือ การร่วมทุนกับบริษัท FamilyMart จากญี่ปุ่น ทำร้านสะดวกซื้อภายใต้แบรนด์ FamilyMart ในไทย ช่วงปี 2555

แต่ก็ไม่ได้ประสบความสำเร็จเท่าที่ควร เพราะธุรกิจร้านสะดวกซื้อมีเจ้าตลาดคือ 7-Eleven ของกลุ่มซีพีอยู่แล้ว

จากความผิดพลาดทั้ง 2 ครั้ง ทำให้กลุ่มเซ็นทรัลไม่สามารถเป็นผู้นำในตลาดไฮเปอร์มาร์เก็ต และร้านสะดวกซื้อได้

ถ้าให้สรุปบทเรียนที่ได้จากความสำเร็จ และความล้มเหลวของกลุ่มเซ็นทรัลว่ามีอะไรบ้าง

อย่างแรกก็คงเป็นเรื่องของความเป็น First Mover หรือการเป็นคนแรกที่ทำธุรกิจในตลาดนั้น ๆ จะเห็นได้จากตอนแรกที่กลุ่มเซ็นทรัลเป็นผู้บุกเบิกห้างในไทย จนกลายเป็นผู้นำได้

ขณะที่ตอนกลุ่มเซ็นทรัลตัดสินใจทำร้านสะดวกซื้อ FamilyMart ตอนนั้นมีเจ้าตลาดอย่าง 7-Eleven อยู่แล้ว ทำให้อาจจะเข้าไปแย่งส่วนแบ่งได้ยากกว่าการไปเริ่มเป็นคนแรก

นอกจากนี้ ยังมีเรื่องของการบริหารความเสี่ยงด้วย

เพราะหากกลุ่มเซ็นทรัลระมัดระวังเรื่องการกู้ยืมเงิน

ตอนที่ลงทุนทำ Big C กลุ่มเซ็นทรัลก็คงไม่ปล่อยให้ Big C ในไทย หลุดมือไปเป็นของเสี่ยเจริญ

เซ็นทรัลก็อาจกลายเป็นผู้นำในห้างไฮเปอร์มาร์เก็ต แทนที่จะเป็นกลุ่มซีพี เจ้าของโลตัส อย่างในวันนี้..

References

-https://thailandpropertynews.knightfrank.co.th/ประวัติตระกูลเซ็นทรัล/

-https://www.centralretail.com/.../understanding-central...

-https://techsauce.co/pr-news/central-group-luxury-store

-https://www.blockdit.com/posts/63036916651c8f6cb023b894

-https://techsauce.co/.../central-group-to-acquire-selfridges

-https://www.brandbuffet.in.th/.../centralgroup-in-eu-retail/

-https://brandinside.asia/central-retail-buy-stakes-49-pc.../

-รายงานประจำปีของบริษัท เซ็นทรัล รีเทล คอร์ปอเรชั่น จำกัด (มหาชน)

-รายงานประจำปีของบริษัท เซ็นทรัลพัฒนา จำกัด (มหาชน)