จากหนังสือที่เคยถูกแบนกว่า 40 ปี ขึ้นแท่นเบสต์เซลเลอร์ในรัสเซียปีนี้

จากหนังสือที่เคยถูกแบนกว่า 40 ปี ‘1984’ ของ จอร์จ ออร์เวลล์ ขึ้นแท่นเบสต์เซลเลอร์ในรัสเซียปีนี้

แม้จะเขียนขึ้นมามากกว่า 70 ปี แต่ ’1984’ ของ ‘จอร์จ ออร์เวลล์’ (George Orwell) ที่ว่าด้วยระบอบเผด็จการเบ็ดเสร็จ ที่พยายามควบคุมความคิดของประชาชนในทุกวิถีทาง ขณะเดียวกันก็มุ่งหน้าทำสงครามอย่างบ้าคลั่ง ก็ยังสะท้อนสภาพความเป็นจริง ณ แห่งใดแห่งหนึ่งบนโลกใบนี้เสมอมา

ถึงขนาดที่ครั้งหนึ่ง สหภาพโซเวียตเคยแบนหนังสือเล่มนี้นับตั้งแต่ตีพิมพ์เมื่อปี 1949 ยาวนานไปจนถึงปี 1988

แต่ในปีนี้ นวนิยาย ‘1984’ ก็กลับมามีชีวิตชีวาใหม่อีกครั้งในรัสเซีย ขึ้นแท่นหนังสือที่ถูกดาวน์โหลดมากที่สุด ในหมวดหมู่นวนิยาย ผ่านร้านขายหนังสือออนไลน์ LitRes ของรัสเซีย และเป็นหนังสือที่ถูกดาวน์โหลดมากที่สุดอันดับ 2 หากนับรวมทุกหมวดหมู่

เรื่องราวหนังสือเล่มนี้ เกี่ยวข้องกับชีวิตของตัวเอก ‘วินสตัน สมิธ’ (Winston Smith) ผู้ถูกติดตามและอยู่ภายใต้การควบคุมของ ‘พี่เบิ้ม’ (Big Brother) ในทุกๆ ฝีก้าว ในระบอบที่หมกมุ่นกับสงคราม และพยายามล้างสมองประชาชนด้วย ‘doublethink’ หรือชุดความคิดที่ขัดแย้งกัน ดังที่ปรากฏในสโลแกนว่า “War is peace. Freedom is slavery. Ignorance is strength.”

ว่ากันว่า ออร์เวลล์ ได้ต้นแบบมาจากระบอบเผด็จการเบ็ดเสร็จของ โจเซฟ สตาลิน (Joseph Stalin) ขณะเดียวกัน สำนักข่าว Reuters รายงานว่า ที่หนังสือกลับมาได้รับความนิยมในปัจจุบัน ก็เพราะบางคนมองเห็นความเชื่อมโยงกับการปกครองของประธานาธิบดี วลาดิเมียร์ ปูติน (Vladimir Putin) ที่พยายามกำจัดฝ่ายตรงข้าม หรือลบล้างความเป็นจริงไม่ต่างกัน

ยกตัวอย่างเช่น กฎหมายต่อต้านเฟคนิวส์ของรัสเซีย ที่ออกมาภายหลังรัสเซียเริ่มรุกรานยูเครนเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ ซึ่งห้ามเผยแพร่ข้อมูลใดๆ ก็ตามที่แตกต่างไปจากแถลงของทางการ แถมยังห้ามพูดถึง ‘สงคราม’ อีกด้วย โดยเลี่ยงไปใช้คำว่า ‘ปฏิบัติการพิเศษทางทหาร’ (special military operation) แทน

แต่ถึงจะคล้ายคลึงกับรัสเซียตอนนี้แค่ไหนก็ตาม ดูเหมือนว่ารัฐบาลรัสเซียก็พยายามจะพูดถึงหนังสือ ‘1984’ ในแง่ที่ว่า โลกตะวันตกต่างหากคือสิ่งที่ออร์เวลล์เขียนถึง

มาเรีย ซาคาโรวา (Maria Zakharova) โฆษกกระทรวงกระทรวงการต่างประเทศรัสเซีย เคยพูดเมื่อเดือนพฤษภาคมที่ผ่านมาว่า “เป็นเวลาหลายปีมาแล้ว เราเชื่อว่าออร์เวลล์เขียนถึงความโหดร้ายของระบอบเผด็จการเบ็ดเสร็จ นี่คือหนึ่งในเรื่องลวงกระฉ่อนโลกเลยล่ะ … ออร์เวลล์เขียนถึงจุดจบของเสรีนิยมต่างหาก เขาชี้ให้เห็นว่า เสรีนิยมจะพามนุษยชาติไปถึงทางตันได้อย่างไร

“มันคือพวกคุณในโลกตะวันตกต่างหาก ที่อยู่ในโลกของแฟนตาซี ในที่ที่ใครก็ตามอาจจะถูกแคนเซิลเมื่อไหร่ก็ได้” ซาคาโรวากล่าว