ทำอย่างไรหากต้องขายธุรกิจครอบครัว
ทำไมธุรกิจครอบครัวที่มีชื่อเสียงจึงต้องขายหุ้นบางส่วนหรือทั้งหมดไป และเจ้าของจะมั่นใจได้อย่างไรว่าจะไม่เสียใจกับการตัดสินใจนั้นในภายหลัง มีได้หลายคำ เพราะเราอยู่ในโลกการเปลี่ยนแปลงที่อาจนำไปสู่การขายธุรกิจครอบครัวทั้งหมดหรือบางส่วนออกไป ที่ปรึกษาที่เข้าใจธุรกิจครอบครัวจะแนะนำว่าไม่จำเป็นต้องขายหุ้นทั้งหมดของครอบครัวให้กับผู้ซื้อ แต่ควรนำหุ้นเข้าตลาดหลักทรัพย์ฯขายหุ้นหากทำได้ มีแผนให้พนักงานร่วมเป็นเจ้าของหรือขายบางส่วนให้กับคู่ค้าหรือทีมผู้บริหารใหม่หรือทีมเดิมก็ได้ โดยต้องตัดสินใจว่าจะมีช่วงเวลาที่ยังต้องรับรายได้ของบริษัทต่อเนื่องหรือ earn out หรือไม่ โดยครอบครัวยังคงมีส่วนร่วมในธุรกิจตามระยะเวลาที่กำหนด และราคาที่ได้รับนั้นจะให้ ขึ้นอยู่กับผลการดำเนินงานของบริษัทหรือกำหนดตายตัวไปเลยก็ได้ สิ่งที่ควรพิจารณาในการขายธุรกิจครอบครัวมี 5 ข้อดังต่อไปนี้
1. หากเป้าหมายคือการเกษียณ การรอรายได้ที่ออกมาในระยะยาวอาจจะไม่เหมาะสม หากต้องการวางมืออย่างเต็มตัวให้นำเงินส่วนใหญ่ออกมา และเพื่อให้คุณควรมีส่วนร่วมอย่างจำกัดในการเดินหน้าต่อไปของบริษัท
2. หากต้องการหากิจการอื่นมาร่วมทุน คุณอาจมีความสุขที่จะยังทำงานอยู่ในช่วงเวลาสั้นๆ หรือปล่อยเงินสดบางส่วนไว้ในธุรกิจ
3. หากธุรกิจถูกส่งต่อไปยังผู้บริหารชุดเดิมหรือครอบครัว คุณอาจให้ความช่วยเหลือในการส่งมอบธุรกิจอย่างเป็นระบบ และอาจเก็บเงินสดไว้ในธุรกิจเพื่อช่วยเป็นเงินทุน
5. หากต้องการเพิ่มราคาให้ได้สูงสุด ผู้ซื้ออาจต้องใช้เวลานานขึ้นในการจ่าย หรือต้องการให้คุณอยู่ทำงานเพื่อหารายได้ให้ก่อน ภายหลังจากเสร็จสิ้นการซื้อขายแล้ว อย่างไรก็ตามคุณอาจตัดสินใจขายขาด หากธุรกิจไม่สามารถเติบโตทำเงินได้อีกต่อไป หรือไม่มีผู้สืบทอดที่ชัดเจนในครอบครัว หรือขัดแย้งในครอบครัวรุนแรงมีผลกระทบต่อธุรกิจ ปัจจุบันบริษัทขนาดใหญ่มักจะซื้อธุรกิจครอบครัวที่สามารถขยายกิจการได้ นำมาปรับปรุงให้ทันสมัย ซึ่งเป็นการง่ายและเร็วในการขยายธุรกิจ ดังนั้นสิ่งที่ต้องทำคือหาที่ปรึกษาที่เชื่อถือได้ง ซึ่งควรมีประสบการณ์ด้านการขายธุรกิจครอบครัว คุณจะต้องอาศัยคนที่ไว้วางใจได้เพื่อประสานงานกระบวนการทั้งหมด โดยจะต้องจัดการวางแผนภาษี การประเมินค่าและการตลาด การเจรจาต่อรองราคา การตรวจสอบวิเคราะห์สถานะของกิจการและตรวจสอบการขาย และที่ปรึกษาจะสามารถหารือเกี่ยวกับปัญหาต่างๆ เช่น ภาษีมรดกและทรัพย์สินทางธุรกิจ เป็นต้น
ดังนั้นหากคุณต้องการขายธุรกิจครอบครัวหรือแค่บางส่วนของธุรกิจ ก็มีแง่มุมต่างๆมากมายที่จะต้องพิจารณาตามขั้นตอนที่กล่าวมาแล้วในข้างต้นและต้องคิดล่วงหน้าถึงการจะเพิ่มมูลค่าอย่างมีนัยสำคัญอีกด้วย
คอลัมน์ : ผศ.ดร.เอกชัย อภิศักดิ์กุล
คณบดีคณะวิทยพัฒน์ และผู้อำนวยการศูนย์ธุรกิจครอบครัว มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย
ขอบคุณที่มาเนื้อหาข้อมูลจาก