"ขาดทุนสะสม" เชื่อว่านักลงทุนน่าจะเคยได้ยินคำนี้มาไม่มากก็น้อย รู้แค่ว่ามันบ่งชี้ไปในทางลบ
แต่ก็ไม่ได้เข้าใจความหมายของมักมากนักว่าจริงๆแล้ว มันคืออะไร และส่งผลต่อมูลค่าหุ้นในระยะยาวมากแค่ไหน

ขาดทุนสะสม คือ ผลรวมของทั้งกำไรและขาดทุนที่สะสมมาตั้งแต่วันแรกที่กิจการเริ่มประกอบธุรกิจ โดยที่ผลรวมดังกล่าวมีค่าเป็นลบ
พูดง่ายๆ ก็คือบริษัททำแล้ว มีผลประกอบการที่ "ขาดทุน" มาเรื่อยๆ จนทำให้กำไรสะสมหดหายไปจนกลายมาเป็นขาดทุนสะสม นั่นเอง
ในส่วนของงบดุล จะประกอบไปด้วย 3 สิ่ง คือ 
สินทรัพย์ - หนี้สิน = ส่วนของผู้ถือหุ้น

ในส่วนของผู้ถือหุ้น จะมีส่วนประกอบย่อย คือ กำไรสะสม (Retain Earning)
โดยส่วนใหญ่แล้ว ถ้าบริษัททำธุรกิจแล้วมีกำไร จะนำกำไรบางส่วนไปไว้ในกำไรสะสม ทำให้ส่วนของผู้ถือหุ้นมีค่าเพิ่มขึ้น
เมื่อส่วนของผู้ถือหุ้นมีค่าเพิ่มขึ้น ก็จะส่งผลให้มูลค่าทางบัญชี (Book Value) มีค่าสูงขึ้นตามไปด้วย
สาเหตุเป็นเพราะว่า มูลค่าทางบัญชี มาจาก 
ส่วนของผู้ถือหุ้น / จำนวนหุ้นสามัญทั้งหมด
ซึ่งเราสามารถเข้าใจได้ง่ายๆ ว่า ยิ่งบริษัทมีขาดทุนสะสมมาก จะทำให้มูลค่าทางบัญชีลดลงมากตามไปด้วย

นอกจากมูลค่าทางบัญชีจะลดลงไปแล้ว ยังส่งผลสำคัญอีก 1 อย่าง คือ บริษัทไม่สามารถจ่ายเงินปันผลได้จนกว่าจะล้างขาดทุนสะสมหมด
ตามกฎหมาย แม้ว่าบริษัทจะขาดทุนในปีนั้น ๆ
ถ้ายังคงมีกำไรสะสมอยู่ บริษัทก็ยังสามารถจ่ายเงินปันผลได้
แต่ถ้าบริษัทมีขาดทุนสะสม บริษัทจะต้องมีการล้างขาดทุนสะสมให้หมดเสียก่อน

คำถาม คือ บริษัทจะทำอย่างไรถึงจะล้างขาดทุนสะสมได้หมด ? 
คำตอบ มีอยู่ 2 ข้อด้วยกัน คือ
1. ทำอย่างไรก็ได้ ให้บริษัทกลับมามีกำไร จนล้างขาดทุนสะสมหมด จนจ่ายเงินปันผลได้
เราจะเรียกหุ้นกลุ่มนี้ว่าหุ้น Turnaround ความเสี่ยงสูง ผลตอบแทนก็สูง 
เพราะถ้าหุ้นมีแนวโน้ม Turnaround ได้จริงๆ ราคาหุ้นจะพุ่งไปไกลมาก

2. การใช้เทคนิคทางบัญชี มาล้างขาดทุนสะสม
ซึ่งจะเป็นการนำ "ส่วนเกินมูลค่าหุ้น" มาล้างขาดทุนสะสม
ส่วนเกินมูลค่าหุ้น คือ ส่วนต่างของราคาหุ้นกับราคาพาร์ ที่บริษัทได้มีการระดมทุนเพิ่ม
ถ้าบริษัทสามารถระดมทุนที่ราคาหุ้นสูงกว่าราคาพาร์ จะทำให้เกิดส่วนเกินมูลค่าหุ้น เพิ่มขึ้น 
ในทางกลับกัน ถ้าระดมทุนที่ราคาหุ้นต่ำกว่าราคาพาร์ จะทำให้ส่วนเกินมูลค่าหุ้น ลดลง
ซึ่งทางบัญชีแล้ว เราสามารถโยกย้ายตัวเลขส่วนเกินมูลค่าหุ้นมาล้างขาดทุนสะสม ได้

ประเด็น คือ ถ้าบริษัทไม่มีส่วนเกินมูลค่าหุ้น จะทำอย่างไร ?
เราสามารถทำได้ 2 วิธี คือ ลดจำนวนหุ้นโดยวิธีลดทุนจดทะเบียน และลดราคาพาร์
ซึ่งทั้ง 2 วิธีจะทำให้เกิด "ส่วนเกินมูลค่าหุ้น " และเราสามารถนำส่วนเกินมูลค่าหุ้น  ไปล้างขาดทุนสะสม

อย่างไรก็ตามวิธีที่ 2 เป็นเทคนิคทางบัญชีที่มีการโยกย้ายรายการต่างๆอยู่ภายในส่วนของผู้ถือหุ้น เพื่อล้างขาดทุนสะสม
แต่กิจการหรือการทำธุรกิจยังคงเดิม ถ้าบริษํทไม่ได้มีการเปลี่ยนไป สุดท้ายก็จะกลับไปขาดทุนสะสมเหมือนเดิมอีก
เรียกได้ว่า อาจจะส่งผลดีในระยะสั้น แต่อาจจะไม่ได้ดีในระยะยาวสักเท่าไรนัก

สุดท้าย สิ่งที่ตรงข้ามกับขาดทุนสะสม คือ กำไรสะสม  
กำไรสะสมเพิ่มขึ้นในแต่ละปี บ่งบอกว่าทิศทางของธุรกิจกำลังดำเนินไปได้ดี
และยังเป็นการเพิ่มมูลค่าทางบัญชี (Book Value) ให้สูงขึ้นในระยะยาว และถ้าบริษัทมีกำไรสะสมมาก ก็อาจจะมีปันผลพิเศษในท้ายที่สุด
แต่หลายๆครั้ง กำไรสะสมก็อาจจะไม่ได้มาจากการจ่ายเงินปันผล แต่จ่ายออกมาในรูปแบบส่วนต่างราคาหุ้นที่เพิ่มขึ้นทีละน้อย นั้นเอง