การตีความงบการเงิน ดูเหมือนจะเป็นศาสตร์ที่ยาก
แต่ถ้าเราดูเป็นประจำ เราจะพอจับจุดได้ว่าตัวเลขแต่ละบรรทัดบอกอะไรเราได้บ้าง ซึ่งความเป็นจริงเราอาจจะไม่จำเป็นต้องเข้าใจที่มา แต่เมื่อเราเห็นตัวเลขก็พอจะตีความได้เหมือนกัน

ตัวอย่างเช่นเรื่องของ ... กำไรขั้นต้น
กำไรขั้นต้น คือเงินที่บริษัททำได้จากรายได้ขั้นต้น หักจากต้นทุนวัตถุดิบและแรงงานที่ใช้ในการทำสินค้า แต่ยังไม่รวมค่าใช้จ่ายอื่นๆ เช่น SG&A ค่าเสื่อมราคา ภาษี
... ตัวเลขนี้มักเป็นตัวเลขที่นักลงทุนมองข้าม เพราะเราใช้เวลาส่วนใหญ่ไปกับการดู "กำไรสุทธิ"

กำไรขั้นต้น มาจาก รายได้ - ต้นทุน
กำไรสุทธิ มาจาก รายได้ - ต้นทุน - รายจ่าย - ค่าเสื่อมราคาและภาษี

ซึ่งจริงๆแล้วกำไรขั้นต้น สามารถบอกเราได้ถึงความได้เปรียบในระยะยาวของบริษัท กล่าวคือ ถ้าบริษัทไหนมีกำไรขั้นต้นที่สูง และสม่ำเสมอกว่าบริษัทอื่นที่อยู่ในอุตสาหกรรมเดียวกัน บ่งบอกว่าบริษัทนั้นมีความได้เปรียบกรแข่งขันที่ยั่งยืน ทำให้บริษัทมีอิสระในการกำหนดราคาหรือบริการที่สูงกว่าต้นทุนสินค้าได้
** นักลงทุนสามารถใช้ อัตรากำไรขั้นต้น (Gross Profit Margin) ในการดูได้เหมือนกันครับ

ร้าน A ขายขนมทำเองในราคา 10 บาท ต้นทุนอยู่ที่ 4 บาท แสดงว่า ร้าน A มีกำไรขั้นต้น 6 บาท หรือคิดเป็น อัตรากำไรขั้นต้นที่ 60%
ร้าน B ขายขนมทำเอง (เหมือนร้าน A) ในราคา 10 บาท แต่ต้นทุนสูงกว่าที่ 5 บาท แสดงว่า ร้าน B มีกำไรขั้นต้น 5 บาท หรือคิดเป็นอัตรากำไรขั้นต้น 50%
ถ้าร้าน B คิดว่าต้นทุนสูงกว่า ควรจะขายที่ราคา 11 บาท จะมีอยู่ 2 กรณี คือ

1. ลูกค้ากลับไปซื้อร้าน A ทำให้ยอดขายร้าน B ลดลง แสดงว่าร้าน B ไม่มีความสามารถในการแข่งขัน ผลิตภัณฑ์ไม่มีความแตกต่าง ลูกค้าเลยกลับไปซื้อร้าน A ทำให้ยอดขายร้าน B ลดลง ร้าน B เลยต้องยอมขายที่ราคา 10 บาท (หรือยอดขายที่ราคา 9 บาท)

2. ลูกค้ายังคงซื้อร้าน B ต่อเนื่อง เพราะร้าน B ให้ไส้เยอะกว่า ใช้วัตถุดิบที่ดีกว่า มีบริการที่ดีกว่าร้าน A ทำให้ยอดขายร้าน B เพิ่มขึ้น บ่งบอกได้ว่าร้าน B มีความสามารถในการแข่งขันที่ยั่งยืนมากกว่า

นี้ก็เป็นตัวอย่างการวิเคราะห์ "ภาพของการลงทุน" โดยใช้กำไรขั้นต้น .... จินตนาการเป็นสิ่งสำคัญครับ

ทั้งนี้ อัตรากำไรขั้นต้นที่สูงกว่าไม่ได้แปลว่าจะไม่ล้มเหลว แต่เป็นเครื่องบ่งชี้ตัวแรกๆว่า บริษัทืมีข้อได้เปรียบในการแข่งขัน ดังนั้นเพื่อความปลอดภัย เราควรตรวจสอบตัวเลขของกำไรขั้นต้นย้อนหลังไปสัก 5 ปี เพื่อดูว่ามีความสม่ำเสมอหรือไม่นั้นเองครับ