ถือเป็นครั้งแรกที่ราคาน้ำมันร่วงจนติดลบเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ มีประเด็นอะไรที่น่าสนใจบ้าง และสิ่งที่นักลงทุนต้องติดตามกับมูลค่าสัญญาที่ติดลบเป็นยังไง มาทำความเข้าใจกันครับ

1. สาเหตุที่ติดลบเป็นตลาดซื้อขายสัญญาล่วงหน้า ที่เทรดเดอร์ต้องการปิด Position เลยลากยาวจนติดลบ

2. คำอธิบายถึงสาเหตุครั้งนี้ ก็คือ วิกฤตครั้งนี้ทำให้ความต้องการใช้น้ำมันลดลงมาก คนไม่ออกจากบ้าน ในขณะที่ซัพพลายล้นตลาด น้ำมีนดิบเต็มคลังจนหาที่เก็บไม่ได้ ถึงแม้กลุ่มโอเปคตกลงจะลดกำลังการผลิต ก็ไม่เพียงพออยู่ดี เพราะความต้องการใช้หายไปมาก

3 รัฐบาลจีนเคยให้ข่าวว่า จะสนับสนุนให้รัฐบาลเก็บน้ำมันดิบต่อไป โดยจะขอเช่าพื้นที่จากเอกชน หรือเรือบรรทุกน้ำมันไปเก็บไว้กลางทะเล

4 นักวิเคราะห์หลายสำนักวิเคราะห์ว่าตลาดน้ำมันดิบจะตกต่ำต่อเนื่องได้อีก อาจจะกินระยะเวลาเป็นปี

จากเหตุการณ์ดังกล่าว จะเห็นได้ว่ามีมุมมองที่แตกต่างออกไป คนส่วนใหญ่มองว่าน้ำมันดิบอาจจะต้องตกต่ำแบบนี้ไปอีกหลายปีจนกว่าวิกฤต COVID จะผ่านพ้นไปยังไม่พอ ต้องให้ระยะเวลาในการฟื้นฟูอีกสักระยะหนึ่ง ในขณะที่คนอีกฝั่งมีมุมมองว่าเป็นแค่วิกฤตชั่วคราว เดียวราคาน้ำมันก็กลับมาได้อีก ... อันไหนจะถูกต้องติดตามอย่างใกล้ชิดครับ

คร่าวนี้ .. เรามาดูกันว่าน้ำมันติดลบ คืออะไร ซื้อแล้วแถมเงินอย่างนั้นเหรอ แล้วทำไมราคาน้ำมันถึงติดลบได้

คำถามแรกคือ ราคาน้ำมันติดลบได้ด้วยเหรอ ?
... สิ่งที่ติดลบไม่ใช่ราคาน้ำมันครับ แต่เป็น "สัญญาซื้อขายล่วงหน้า" บางคนอาจจะเรียกว่าตนาสารอนุพันธ์ บางคนเรียกกระดาษ บางคนจะเรียกฟิวเจอร์ก็ขึ้นอยู่กับความถนัด แต่สำหรับภาษาวิชาการเราจะเรียกว่า "Futures Contract" โดยในสัญญามีการกำหนด ราคา/ปริมาณ/วันส่งมอบ ไว้ล่วงหน้า ซึ่งราคาที่เราเห็นติดลบ คือ สัญญา West Texas Crude ของเดือนพฤษภาคม ซึ่งจะครบกำหนดในวันที่ 21 เมษายน

เรื่องของน้ำมันเป็นเรื่องของนักลงทุนสถาบันใหญ่ๆระดับโลก เทรดกัน ซื้อขายเก็งกำไรกัน บางคนซื้อมาเก็บจริงๆในเชิงธุรกิจ การเก็บสำรอง แต่สำหรับบางกลุ่มแค่เก็งกำไรสัญญาซื้อขายล่วงหน้าก็เหมือนบ้านเรา สรุปแล้วแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มคือ
1. กลุ่มผู้ผลิต ทำธุรกิจกันจริงๆ ต้องซื้อล่วงหน้าเพื่อบริหาร Stock ต้นทุน และมีการส่งมอบน้ำมันกันจริงๆ
2. กลุ่มนักเก็งกำไร ได้แก่ รายย่อย เทรดเดอร์สถาบัน เฮดจ์ฟันด์ รวมถึง ETFs ที่เข้ามาซื้อขายฟิวเจอร์ล่วงหน้า แน่นอนว่านักเก็งกำไรย่อมมีมากกว่ากลุ่มที่ทำธุรกิจจริงๆหลายเท่า นั้นจึงเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้ราคาน้ำมันดิบ "ไม่นิ่ง" และผันผวนอย่างหนักตลอดเวลา คือถ้าได้กำไรก็ได้เยอะ แต่ถ้าเจ๊งก็เจ็บหนัก

คำถามที่สองคือ น้ำมันติดลบ แปลว่าอะไรในเชิงปฏิบัติ
... พูดง่ายๆคือ "ซื้อแล้ว แถมเงินให้ด้วย"

ยังไง ?

เราต้องเข้าใจก่อนว่า กลุ่มนักเก็งกำไรจะใช้วิธีขายสัญญาใกล้หมดอายุ มาซื้อเดือนที่อยู่ห่างออกไป เราเรียกกันว่า "Rollover" (โรลโอเวอร์) อย่างกรณีนี้คือเทขายสัญญาเดือนพฤษภาคม ไปซื้อเดือนที่อยู่ห่างออกไป และการเทขายอย่างหนักทำให้สัญญาเดือนพฤษภาคม "ติดลบ" นั้นเอง

เทขายกันจนติดลบ ? .. ใช่แล้วครับ เพราะพวกเขาซื้อขายกระดาษกัน ไม่ได้มีความพร้อมในการรับมอบน้ำมันจริงๆเหมือนกับกลุ่มแรก

ข้อสังเกตของการเทขายเมื่อคืนที่ผ่านมา เป็นการเทขายทุกราคาทำให้มีการกระโดดข้ามช่องไปบ้าง พอราคาใกล้ 0 เหรียญ ก็ไม่มี Bid มารองรับเอาไว้เพราะไม่มีใครคาดคิดว่าตลาดน้ำมันจะลงหนักขนาดนั้น ก็เลยปรากฏการณ์ "มาช่วยซื้อหน่อย เดียวแถมเงินให้ด้วย" นั้นเองครับ