บริษัทนั้นงบดี หุ้นตัวนี้งบแย่ ช่วงนี้เราจะได้ยินประโยคเหล่านี้อยู่บ่อยครั้ง เพราะอยู่ในช่วงประกาศงบการเงินบริษัทจดทะเบียน โดยปกติถ้าเป็นงบรายไตรมาส บริษัทจะประกาศภายใน 45 วัน หลังปิดไตรมาส และถ้าเป็นงบปีจะประกาศภายใน 60 วัน

ทีนี้หลายคนจับต้นชนปลายไม่ถูกไม่รู้ว่าจะเริ่มตรงไหนดี เพราะข้อมูลมากมายเต็มไปหมด ผมมีคำแนะนำง่ายๆ แบบนี้ให้ลองเอาไปทำกันดูครับ

1. ดูกำไรสุทธิคู่รายได้
เริ่มต้นที่บรรทัดสุดท้าย คือ ดูกำไรสุทธิก่อนเลยว่าโตหรือเปล่า เพราะกำไรเป็นสิ่งที่นักลงทุนและตลาดคาดหวัง แต่เวลาเราดูต้องดูใน 2 ส่วน คือ

- ดู YoY หรือ เปรียบเทียบกับปีที่แล้ว แต่ให้ระวังอย่างนึงคือช่วงนี้เป็นงบปี เราจะไม่เห็นงบ Q4 บางครั้งการที่กำไรเพิ่มขึ้นเยอะ ๆ อาจจะมาจาก 9 เดือนแรกก็ได้ อย่าเพิ่งรีบดีใจเพราะตัวเลขอาจหลอกตาเราได้

- ดู QoQ เปรียบเทียบกับไตรมาสที่แล้ว เพื่อให้เห็นพัฒนาการ แต่ให้ระวังว่าบางธุรกิจมี seasonal เช่น โรงแรมและท่องเที่ยว Q4 กับ Q1 เครื่องดื่ม เครื่องปรับอากาศ Q2 โรงพยาบาล Q3

ต่อมา ดูแค่กำไรอย่างเดียวไม่พอ เราต้องดู “รายได้” ควบคู่กันไปด้วย เพราะบางครั้ง รายได้ไม่เติบโต แต่ว่า ลดต้นทุน หรือลดค่าใช้จ่ายได้ กำไรก็เลยโต ถ้าเป็นแบบนี้ก็อาจต้องระวังว่าอาจไม่ยั่งยืน แต่ถ้ารายได้ก็เติบโตดีด้วยก็จะเป็นสัญญาณที่ดี

2. อ่านคำอธิบายงบการเงิน
เพราะแค่ดูตัวเลขไม่พอ เราต้องเข้าใจสาเหตุของการเติบโตด้วย ซึ่งสามารถดูได้ที่ www.set.or.th พิมพ์ชื่อหุ้นที่สนใจ กดเลือกที่ "ข่าว" แล้วคลิกไปที่ข่าวที่เขียนว่า "สรุปผลการดำเนินงาน" หน้านี้ก็จะมีกำไรขาดทุนให้ดูเหมือนกัน แต่สิ่งที่อยากให้ดูมากกว่า คือข้อความที่เขียนว่า "รายงานของผู้ตรวจสอบบัญชี" ซึ่งจะมีด้วยกัน 5 แบบดังนี้

- ไม่มีเงื่อนไข
- ไม่มีเงื่อนไขแต่ให้ข้อสังเกต
- มีเงื่อนไข
- ไม่แสงความเห็น หรือ ไม่แสดงความเชื่อมั่น
- งบการเงินไม่ถูกต้อง

ถ้าเจอแบบแรกก็สบายใจ เปิดอ่านได้ตามสะดวก ไม่น่ากังวล แต่ถ้าเจอแบบอื่น ๆ โดยเฉพาะ 2 แบบหลัง อาจมีอะไรไม่ชอบมาพากล อาจมีคดีความ หรือมีอะไรผิดปกติซ่อนอยู่ในงบ ให้เข้าไปอ่านรายละเอียดว่ามีอะไรน่ากังวลหรือไม่

3. เปิดคำอธิบายและวิเคราะห์ของฝ่ายจัดการ
เป็นคำอธิบายผลประกอบที่เขียนโดยตัวบริษัทเอง จะช่วยบอกเราว่า กำไรที่เราเห็นเพิ่มขึ้นหรือลดลง มาจากสาเหตุอะไร แต่บางทีมีหลายสิบหน้า หลายคนอาจจะงง อยากให้เริ่มแบบนี้ครับ

- หาตาราง หรือ กราฟ ให้เจอ แล้วอ่านตรงนี้ก่อน โดยเฉพาะที่เป็นกำไรขาดทุนเปรียบเทียบปีนี้กับปีที่แล้ว หรือเทียบกับไตรมาสที่แล้ว เพราะอ่านตารางหรือกราฟง่ายกว่าอ่านข้อความ

-อ่านบทสรุป มักจะอยู่ตอนต้นๆ จะทำให้เราเห็นภาพรวมของบริษัทได้ว่าเพราะเหตุใดถึงเพิ่มหรือลด

- อ่านทิศทางอนาคต มักจะอยู่ตอนท้าย ๆ ส่วนมากเป็นแนวโน้ม หรือ การคาดการณ์จากผู้บริหาร ที่จะช่วยให้เราเข้าใจกลยุทธ์ หรือแผนการของบริษัทว่าจะเดินไปในทิศทางไหน โอกาสที่กำไรจะโตต่อมีมากน้อยแค่ไหน

- หาตัวหนา หาภาษาอังกฤษ เป็นรายละเอียดปลีกย่อยที่น่าจะเป็นประเด็นสำคัญ เราก็ควรเจาะเข้าไปอ่านดูว่าคืออะไร

การอ่านคำอธิบายงบแบบนี้จะช่วยให้เราประหยัดเวลา และมีแนวทางในการอ่านได้ง่ายขึ้น ถ้าเราสนใจหุ้นบริษัทนี้ เราก็สามารถไปอ่านรายละเอียดที่เหลือต่อได้เพื่อความเข้าใจที่สมบูรณ์ แต่ถ้าเราดูภาพรวมแล้วไม่น่าสนใจ เราก็สามารถข้ามไปอ่านบริษัทอื่นได้เลยเช่นกัน

และนี่คือ 3 ขั้นตอนง่ายๆ ในการอ่านผลประกอบการบริษัทครับ ทีนี้เราก็จะรู้แล้วว่างบแต่ละบริษัทที่ประกาศออกมาดีหรือไม่ดีเพราะอะไร ขอให้ทุกคนสนุกกับการอ่านงบครับ