"Gross Margin คือ อัตรากำไรขั้่นต้น"

Gross Margin คือศัพท์ทางงบการเงินที่นักลงทุนน่าจะรู้จักเป็นอย่างดีนั้นคืออัตรากำไรขั้นต้น ยอดขาย - ต้นทุนขาย = กำไรขั้นต้น ถ้าเราเอากำไรขั้นต้นมาเทียบสัดส่วนต่อ 100 จะอยู่ที่เท่าไร เขาเรียกว่ากำไรขั้นต้น หรือเราอาจจะตีความหมายง่ายๆว่า ถ้าเราขายของ 100 บาท เมื่อหักต้นทุนของสินค้าแล้วจะเหลือกำไรกี่บาท

แน่นอนว่า Gross Margin ยิ่งมากยิ่งดี แสดงว่าเราขายสินค้าได้ราคาดี ในขณะที่ต้นทุนถูก

แต่รู้หรือไม่คำว่า "กำไรดี" นั้นเป็นการเชิญชวนคู่แข่งหน้าใหม่ให้เข้ามาแย่งส่วนแบ่งทางการตลาด ยิ่งอัตรากำไรขั้นต้นดีมากเท่าไร ยิ่งเป็นแรงจูงใจมากเท่านั้น เมื่อคู่แข่งเข้ามาง่าย ก็มีต้องมีการทำสงครามราคา เมื่อแข่งขันทางด้านราคาก็จะยิ่งทำให้ Gross Margin ตกต่ำลงเรื่อยๆ

เช่นครั้งหนึ่งธุรกิจขายเครื่องดื่ม เคยมีอัตรากำไรขั้นต้นสูงถึงระดับ 25% แต่ด้วยต้องการแย่งส่วนแบ่งการตลาด และมีบริษัทน้ำเข้าเครื่องดื่มจากต่างประเทศมาทำตลาดมากขึ้น ทำให้อัตรากำไรขั้นต้นลดลงมาเหลือเพียง 14-15%

ในอดีตธุรกิจนำเข้าถ่านหินเคยมีอัตรากำไรขั้นต้นระดับ 30% ทำให้หลายบริษัทเข้ามาทำธุรกิจนำเข้าถ่านหินกันเยอะมาก แม้แต่บริษัทที่ไม่ได้มีเงินลงทุนสูงก็หันมานำเข้าถ่านหิน สุดท้ายสถานการณ์ถ่านหินก็เลวร้ายและตกต่ำมาจนถึงปัจจุบัน หลายบริษัทต้องปิดตัวไป หรือหันไปทำธุรกิจอย่างอื่น

ตัวอย่างที่เด่นชัดที่สุด คือ โรงกลั่นน้ำมันและปิโตรเคมี ถึงแม้ว่าธุรกิจสายนี้จะต้องมีความชำนาญและใช้เงินลงทุนสูงมากก็ตาม แต่เป็นตัวบริษัทเองมีการลงทุนเพิ่มขยายโรงกลั่น เพิ่มกำลังการผลิตในขณะที่ Spread ปิโตรเคมีราคาสูง ทำให้อัตรากำไรขั้นต้นสูง ถ้ายิ่งผลิตมาก ต้นทุนจะยิ่งถูกลงโดยลืมนึกไปว่าสินค้าแบบนี้เป็นโภคภัณฑ์ มีขึ้นมีลงตามตลาดโลก เมื่อสร้างเสร็จ พร้อมผลิต  Spread ก็ตกต่ำลงพอดี

ธุรกิจที่มีความพิเศษอีกอย่าง คือ สำรวจและผลิตน้ำมัน ธุรกิจสายนี้มีความเฉพาะอย่างหนึ่ง คือ มีอัตรากำไรขั้นต้นสูงมากระดับ 90% แต่เนื่องจากน้ำมันเป็นทรัพยากรของประเทศ เป็นสมบัติชาติ ถ้าใครจะทำธุรกิจผลิตหรือขุดเจาะจะต้องมีใบอนุญาตถึงจะทำธุรกินี้ได้ ดังนั้นต่อให้ใครสนใจมากแค่ไหนก็ไม่สามารถเข้ามาทำได้ง่ายๆ

การพิจารณาถึง Gross margin นอกจากจะเป็นเรื่องของงบการเงินแล้ว ยังเป็นการวิเคราะห์ปัจจัยเชิงคุณภาพอีกด้วย ดังนั้น นักลงทุนผู้มุ่งมั่นจำเป็นจะต้องวิเคราะห์ควบคู่กันไป ถ้าเราสามารถ "ตีแตก" ในเรื่องของปัจจัยเชิงคุณภาพ บริษัทจะรักษา Gross margin ในระยะยาวได้ไหม คู่แข่งสามารถเข้ามาแข่งขันได้ไหม มีการแข่งขันทางด้านราคาที่รุนแรงหรือเปล่าในธุรกิจประเภทนี้ จะช่วยทำให้เรามองเห็นราคาหุ้นที่เหมาะสมและกลยุทธ์การลงทุนของเราได้ ครับ ....