เชื่อว่าคนที่มีอายุ 25 ปีขึ้นไป คงจะไม่มีใครไม่รู้จักร้านเช่าหนัง "Tsutaya" อย่างแน่นอน ร้านเช่าวีดีโอที่น่าจะมีสาขามากที่สุดในประเทศไทย และกลายเป็นตำนานร้านเช่าหนังที่ได้หายไปแล้วเมื่อคนส่วนใหญ่หันมาเสพสื่อผ่านดิจิตอลในโลกอินเตอร์เน็ตกันหมด

แต่สิ่งที่น่าสนใจ คือ ร้าน Tsutaya ในประเทศญี่ปุ่นยังมีลมหายใจอยู่ เพราะสาเหตุอะไรถึงยังอยู่ได้ วันนี้เราจะมาไขความลับกัน ....

ร้าน Tsutaya กำเนิดขึ้นที่ประเทศญี่ปุ่นในปี 2528 ภายใต้การบริหารงานของบริษัท Culture Convenience Club Co., Ltd. ใช้เวลาเพียง 20 ปี เปิดสาขามากถึง 1,064 สาขา มีสมาชิกมากกว่า 16 ล้านคน รายได้มากถึง 2,000 ล้านเหรียญสหรัฐ เรียกได้ว่าเป็นเฟรนไชส์ร้านเช่าวีดีโอที่ใหญ่ที่สุดในประเทศญี่ปุ่น มีการทำ IPO ขายเข้าตลาดหลักทรัพย์โตเกียว

กลับมาที่ประเทศไทย ช่วงวิกฤตต้มยำกุ้ง เศรษฐกิจซบเซากันทุกย่อมหญ้า แต่ร้านเช่าวีดีโอกลับเติบโตขึ้นสวนทางกับเศรษฐกิจ เพราะคนไทยเชื่อกันว่า การ"เช่าวีดีโอ" เป็นความบันเทิงที่ราคาถูกที่สุดและหาง่ายที่สุด ว่ากันว่า Tsutaya ที่ประเทศไทยมีมากถึง 120 สาขา มีสมาชิกมากถึง 770,000 คน แต่เมื่อยุคสมัยเปลี่ยนไป ราคาถูกก็มิอาจสู้กับของฟรีในโลกออนไลน์ได้ การเช่าหนังก็ถูก "Disrupt" ไป ไม่ว่าจะเป็นเรื่องแผ่นผีซีดีเถื่อนที่ค่อยๆกัดกินอย่างช้าๆ และการทำลายอย่างสมบูรณ์แบบด้วยอินเตอร์เน็ตความเร็วสูง ที่คนหันไปเสพ Youtube หรือ Steaming หนังได้ด้วยตัวเองผ่านที่บ้าน ธุรกิจร้านเช่าหนังก็ปิดตัวไปพร้อมกับร้าน Tsutaya ก็หายไปจากประเทศไทยด้วยเช่นกัน

ในประเทศญี่ปุ่น ร้าน Tsutaya เจอกับวิกฤตเช่นเดียวกับประเทศไทย บริษัทมีผลประกอบการที่ขาดทุน ทำให้เข้าสู่กระบวนการฟื้นฟูกิจการ ตัวหุ้นหยุดการซื้อขาย จนในที่สุดทางผู้บริหารต้องซื้อหุ้นคืนจากผู้ถือหุ้นรายย่อย และเอาออกจากตลาดหลักทรัพย์โตเกียวในปี 2011

สิ้นปี 2013 ร้าน Tsutaya มีสาขามากถึง 1,461 ร้านทั่วเกาะญี่ปุ่น ทางผู้บริหารค่อยๆปิดสาขาลงเรื่อยๆ และปรับเปลี่ยนแนวทางการดำเนินธุรกิจใหม่ สรุปออกมาได้ 5 ข้อ มีอะไรบ้าง
1. ปิดสาขาขนาดเล็กทั้งหมด ให้คงเหลือไว้แต่สาขาขนาดใหญ่เท่านั้น

2. ธุรกิจดั้งเดิม คือ "เช่าหนัง" จะไม่ทำแล้ว แต่จะหันไปขายแผ่นหนังดีวีดี-บลูเรย์ ผ่านเว็บไซด์ทั้งหมด แผ่นหนังบางเรื่องมีการทำชุดสะสม "Collector Edition" สำหรับผู้ที่รักการสะสม

3. นอกจากขายแผ่นหนังแล้ว ยังหันไปขายแผ่นเกม ขายอุปกรณ์คอมพิวเตอร์เฉพาะทาง ขายหูฟังที่มีราคาสูง หนังสือการ์ตูน สมาร์ทโฟน ของเล่น ตัวต่อฟิกเกอร์

4. ร้านใหญ่ที่อยู่ในเขตชุมชน จะเปลี่ยนใหม่ให้เป็นลักษณะ Co-working Space สำหรับนั่งทำงาน อ่านหนังสือ มีการทำร้านกาแฟ ห้องสมุด ร้านขายหนังสืออยู่ในนั้นด้วย

Tsutaya หันมาทำร้านหนังสือ ... มีร้านกาแฟอยู่ข้างใน
ที่มาภาพ : soranews24.com

5. ร้านใหญ่ที่อยู่ใจกลางเมือง สถานที่ท่องเที่ยว จะทำร้าน Tsutaya Electrics มุ่งไปธุรกิจค้าปลีกเครื่องใช้ไฟฟ้า กล้องถ่ายรูป เครื่องเขียน แผ่นภาพยนต์ระดับ 4K แผ่นเพลงความละเอียดสูง หูฟังที่มีราคาสูง สมาร์ทโฟน เครื่องใช้ภายในบ้าน เครื่องครัว มีห้องประชุม Co-working Space มุมเงียบสำหรับนั่งอ่านหนังสือ เล่นอินเตอร์เน็ต 
(ดูตัวอย่างร้าน Tsutaya Electrics ได้ที่นี้ครับ : https://digjapan.travel/th/blog/id=11723)

เรียกได้ว่าเปลี่ยนแพลตฟอร์มใหม่ทั้งหมด ทำให้ร้าน Tsutaya ที่ญี่ปุ่นยังคงอยู่ได้ในปัจุจบัน

== สรุป ==
ร้านร Tsutaya ในญี่ปุ่นยังอยู่ได้เพราะมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบใหม่ ธุรกิจดั้งเดิมเอาไว้ขายในออนไลน์ให้หมด ส่วนสาขาขนาดใหญ่ทำเป็น Co-working Space ให้เหมาะสมกับคนยุคปัจจุบัน เรียกว่าเปลี่ยนรูปแบบใหม่ทั้งหมด

นี้แหละที่เรียกว่า ธุรกิจคือพลวัต มีการเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ ถ้าแค่ยืนอยู่เฉยๆ ก็ไม่ต่างอะไรกับการเดินถอยหลัง

-----------------------------------------------------------

ขอบคุณแหล่งข้อมูล
https://en.wikipedia.org/wiki/Culture_Convenience_Club

http://staff.cs.psu.ac.th/natikan/Simul/Project/2546/4320490/web_tsutaya/history.html

http://shop.tsutaya.co.jp/

https://digjapan.travel/th/blog/id=11723

https://www.facebook.com/RetailsNews/posts/ทำไม-tsutaya-ในญี่ปุ่นยังมีลมหายใจ-โดย-marketeerหากใครอายุ-30-ปีอัพ-เชื่อว่าต้อง/446061109110539/